წვადი შეიწვეს, შეიქმნა პურობა მსგავსი ჟამისა,
მუნ უპურობა პურობა, არ-სიდიადე ჯამისა,
მას შეეხვეწნეს: “ჭამეო”, ძალი არ ჰქონდა ჭამისა,
გასცოხნის, ლუკმა გასტყორცის, წონა ძლივ ჩანთქის დრამისა.

ამოა რომე კაცი კაცს ამოსა ეუბნებოდეს!
მან გაუგონოს, რაცა თქვას, არ ცუდად წაუხდებოდეს,
ცოტად ეგრეცა დაუვსებს, ცეცხლი რაზომცა სდებოდეს.
დიდი ლხინია ჭირთა თქმა, თუ კაცსა მოუხდებოდეს.

მას ღამესა ერთგან იყვნეს იგი ლომნი, იგი გმირნი,
იუბნეს და გააცხადნეს თავის-თავის მათნი ჭირნი.
რა გათენდა, კვლა დაიწყეს საუბარნი სიტყვა-ხშირნი;
ერთმანერთსა გაუგონნეს ფიცნი პირველ დანაპირნი.

ტარიელ ეტყვის: “რად უნდა სიტყვისა თქმა მრავალისა?
რაცა შენ ჩემთვის გიქმნია, ღმერთი მზღველია ვალისა;
კმა ზენაარი ზენარად, არ ნაქმარია მთრვალისა,
არ დაივიწყე მოყვრობა მოყვრისა წარმავალისა.

აწ შემიხვეწე, ნუ დამწვავ კვლა წვითა უცხელესითა;
მე რომე ცეცხლი მედების, არ ნაგზებია კვესითა.
ვერ დამშრეტ, შენცა დაიწვი სოფლისა ქმნისა წესითა,
წადი, დაბრუნდი, შეიქეც მუნითვე, შენი მზე სით -ა.

ვინ დამბადა, განკურნება ჩემი უჩანს მასცა ძნელად,
ვისცა გესმის, გაიგონეთ, მით გაჭრილ ვარ ხელი ველად;
რაცა ჰმართებს გონიერთა, ერთხელ ვიყავ მეცა მქმნელად,
აწ ნობათი ხელობისა მომხდომია, მით ვარ ხელად”.

ავთანდილ ეტყვის: “რა გითხრა პასუხი მაგა თქმულისა?
შენვე თქვი, ეგეა სიტყვა კაცისა ბრძნად სწავლულისა:
ღმერთსამცა ვით არ შეეძლო კვლა განკურნება წყლულისა?
იგია მზრდელი ყოვლისა დანერგულ-დათესულისა!

While they conversed the maiden hastened to kindle a fire,
Roasted some meat and bidding them eat, placed it before them.
Though they entreated and begged him to eat Tariel sat listless.
He bit off a piece of the meat but could scarcely swallow a morsel.

Sweet and voluble talk delights the ear and the spirit.
Charmed would he be as he listens to every word of their discourse.
Even the fires that scorch to distraction are quelled by its sweetness.
Opening one’s heart to a friend is to quench and lighten one’s troubles.

Thus did the lion-like heroes pass the whole night together,
Speaking as friend to friend, revealing their hopes and their sorrows.
Morning still found them talking, unburdening their hearts to each other.
Again they recalled their vows, again they plighted new pledges.

Tariel said to Avtandil: “Words are not needed to judge us,
For your devotion to me the’ Lord will surely reward you.
Binding and firm is our vow, not like the word of a drunkard,
Not to forget but always to remember a friend though departed.

“Have compassion upon me. Why stir up the fires that torture?
Steel has not kindled the flames that have made of my heart a furnace.
You will be burned in the fires that you strive in vain to extinguish.
Therefore, return to your sun. Tarry here no longer.

“Even to Him Who has made me, it seems very hard to cure me.
Therefore I roam like a madman. What else can I do? Tell me.
I too was once a doer of what befits a man.
But madness is my lot. So, as you see, I am mad”.

“What can I say in reply to what you now tell me?” Said Avtandil,
You yourself have spoken as a man wisely instructed.
How is it that God who has made you cannot cure a wound,
He the Creator and Upbringer of everything sown or planted?

ღმერთსამცა ესე რად ექმნა, ეგეთნი დაებადენით,
აღარ შეგყარნა, გაგყარნა, ხელი გქმნა ცრემლთა დადენით!
სდევს ფათერაკი მიჯნურსა, გაჭვრიტეთ, გაიცადენით,
თქვენ ერთმანერთსა არ მიხვდეთ, მე სულნი ამომხადენით!

ნეტარ, მამაცი სხვა რაა, არ გასძლოს, რაცა ჭირია!
ჭირსა გადრეკა რად უნდა, რა სასაუბრო პირია!
ნუ გეშის, ღმერთი უხვია, თუცა სოფელი ძვირია,
რაცა მიწვრთიხარ, იწვართე; გკადრო, უწვრთელი ვირია.

თუ რა გესმის, გაიგონე, ესე კმარის სწავლა სწავლად;
ჩემსა მზესა დავეთხოვე თქვენს წინაშე წამოსავლად,
მოვახსენე: “რათგან ჩემი შეუქმნია გული ავლად,
არას ვარგებ, არ დავდგები, სხვა ვიუბნო რაღა მრავლად?”

მან მიბრძანა: “მადლიერ ვარ, კარგად ხარ და მამაცურად,
შენგან მისსა გავლენასა მე დავიჩენ სამსახურად”.
მისით კითხვით წამოსრულ ვარ, არ-მთრვალი და არ- მახმურად,
აწ შევიქცე, რა ვუამბო? რად მოვეო ჯაბან-ხრდლურად?

მაგ საუბარსა ესე სჯობს, ისმინე ჩემი თხრობილი
მქმნელი საქმისა ძნელისა კაციმცა იყო ცნობილი;
ვერას ვერ შეიქმს ნაყოფსა ვარდი უმზეოდ ჭნობილი.
შენ ვერას ირგებ, მე გარგებ, ძმა ძმისა უნდა ძმობილი!

სადაცა გწადდეს, მუნ იყავ მითვე წესითა მაგითა,
გწადდეს – გულითა ბრძენითა, გწადდეს – ცნობითა შმაგითა;
მაგა ქცევითა ტურფითა, ანაგებითა ნაგითა,
ოდენ გამაგრდი, არ მოჰკვდე, არ დასდნე ცეცხლთა დაგითა.

ამის მეტსა არას გნუკევ: წელიწადსა ერთსა მსგეფსსა
აქავ ქვაბსა მომნახევდი მე, ამბავთა ყოვლგნით მკრეფსა;
ამა ჟამსა ნიშნად მოგცემ, დროსა ამას ვარდ-იეფსა,
ვარდთა ნახვა გაგაკრთობდეს, მართ ვითა-მცა ძაღლი ყეფსა.

“Why did the Lord create you, if He wished to part you forever?
Why should He wish to embitter your life with unending sorrows?
Know that mischance and agony always pursue the lover.
As there is a God above us you two will meet – else destroy me!

“He who stands firm and can triumph over all his sufferings is a man.
Why should you shrink from the struggle, unnerve your limbs and spirit?
Fate is ruthless and fickle, yet, fear not, God is our fortress.
Know that he is an ass who disregards good counsel.

“Listen well to my words, let this suffice for teaching.
Know that my sun for the sake of our friendship has favoured my coming.
I said to Tinatin: ‘Since he has made of my heart hot cinders,
I am no longer of use to you. I will not stay.’

“‘l am content,’ she told me, ‘for you are a man to be proud of.
In serving a friend who needs you I feel you are serving me.’
At her request I have come and not as a raving drunkard.
If I return she will think I have stolen away like a coward.

“Better than all this discourse is to heed to the counsel I give you:
He who desires to fulfill a difficult task must be prudent.
Flowers for lack of the sun grow pale, droop low and wither;
I also am weighed down by sorrow; come, help me as brother does brother.

“Live wherever you wish, do not stay in this cavern.
Live as you wish, live wisely, if not be reckless or maddened.
Pity that beauty of form, that gracious and lofty demeanour,
Strengthen yourself and live, let not your fever consume you.

“Now let us part. I shalI surely be back at the end of the year
And hope to bring tidings of her from every quarter and country.
I shall return when the fields are spread with blossoming roses,
In the warm summer month when the Dogstar shines bright and clear in the heavens.

ამა დროსა გარდავსცილდე, აქავ ქვაბსა არ მოვიდე,
ცან, ცოცხალი არ თურე ვარ, უღონიოდ მოვკვე კიდე;
ეს ამისად ნიშნად კმარის, შენ თუ ჩემთვის ცრემლსა ჰღვრიდე,
მაშინ გწადდეს – იხარებდი, გწადდეს – ჭმუნვა გაიდიდე.

აწ რაცა გკადრე, ამისთვის ნუთუ შენ იყო მჭმუნავი!
მოგშორდები და არ ვიცი, თუ ცხენი დამცემს, თუ ნავი;
არ, უთქმელობა არ ვარგ-ა, არ პირუტყვი ვარ მჩმუნავი,
არ ვიცი, ღმერთი რას მიზამს, ანუ ცა მიწყივ მბრუნავი”.

მან უბრძანა: “აღარ გაწყენ, არცა სიტყვა გამეტადდეს,
არ მომისმენ, რაზომ გინდა საუბარი მიდიადდეს;
თუ არ მოგყვეს საყვარელი, შენ მას მიჰყევ, რაცა სწადდეს,
ბოლოდ ყოვლი დამალული საქმე ცხადად გამოცხადდეს.

არ დაიჯერო, მაშინ სცნა ჩემთა საქმეთა ძნელობა;
ჩემთვის ყველაი სწორია, გაჭრა და გაუჭრელობა;
შენ რაცა გითქვამს, მაგას ვიქმ, მრჯის რაზომ გინდა ხელობა,
უშენოდ მომხვდეს, რაღა ვქმნა, არ დია დღეთა გრძელობა!”

საუბარი გარდასწყვიდეს, დააპირეს ესე პირი;
ცხენსა შესხდეს, მოიარეს, თვითო მოკლეს ველს ნადირი;
შემოიქცეს, აატირეს გული, კვლაცა ანატირი,
ხვალ გაყრისა გონებამან სხვა მიჰმატა ჭირსა ჭირი.

ლექსთა მკითხველნო, თქვენნიმცა თვალნი ცრემლისა მღვრელია!
გულმან, გლახ, რა ქმნას უგულოდ, თუ გული გულსა ელია?!
მოშორვება და მოყვრისა გაყრა კაცისა მკლველია,
ვინცა არ იცის, არ ესმის, ესე დღე რაგვარ ძნელია!

დილა გათენდა, შესხდეს და მას ქალსა გაესალამნეს.
ტარიელ, ასმათ, ავთანდილ თვალთაგან ცრემლნი დალამნეს;
სამთავე ღაწვთა ალამნი არღავნის ფერად ალამნეს,
მათ ლომთა, მიწყივ მხეც-ქმნილთა, თავნი მხეცთავე ალამნეს.

“If, at the end of that time, I have not returned, my Tariel,
Then you will know I am dead and no longer among the living.
And as a token of this pour forth your tears and mourn.
Then, if you will, rejoice, if not redouble your sorrow.

“Be not distressed nor pained for the sake of what I have told you.
This you must know, my Tariel, I cannot be dumb like an animal.
Who can predestine whether the horse or the vessel betray me.
God only knows my fate as the wheel of fortune whirls round us”.

Tariel said: “My friend, I will weary you not with my discourse.
It will be fruitless, I see, to try with more words to dissuade you.
If a friend will not listen to you, then you should follow his counsel.
And in the end shall be brought to light all that was hidden.

“When you know more about me then will you feel my grief.
Whether I roam or not, it is the same thing to me.
However my madness tortures me, I promise to do what you told me.
But if I die in your absence, alas, what shall I do?”

Thus they ended their discourse and sealed their promise with pledges.
Then they remounted their horses, rode to the plain and hunted.
After slaughtering game they returned to the cavern, dejected,
For the thought of the morrow’s departure redoubled their tears and their sorrow.

Weep together with me, you whose eyes scan these verses.
What can a heart do but weep when deprived, alas, of its loved one?
Absence is death to those whose hearts beat as one In friendship.
He who knows not a friend feels not the anguish of parting.

When it was dawn they mounted, bid farewell to the weeping maiden.
Tears flowed profusely as Avtandil, Asmat and Tariel wept loudly.
Cheeks caught fire and grew crimson as they tore their faces in anguish.
Grief almost maddened these lions as they rode away towards forest.