ესე მესმა ფრიდონისგან, მომემატა ცეცხლთა სიცხე,
ცხენისაგან გარდავიჭერ, თავი სრულად გავიკიცხე,
ჩემთა ღაწვთა დანადენი მე ჩემივე სისხლი ვიცხე.
ვუთხარ: “მომკალ, უჩემოსა ენახამცა ვისცა ის ხე!”

ესე ჩემგან გაუკვირდა ფრიდონს, მეტად ეუცხოვა,
მაგრა მეტად შევებრალე, ტირილითა მესათნოვა;
ვითა შვილი დამადუმა, მემუდარა, შემეპოვა,
თვალთათ ვითა მარგალიტი ცრემლი ცხელი გარდმოთოვა.

ვაგლახ მეო, რა გიამბე ფათერაკად, მცთარმან, შმაგად!”
მოვახსენე: “ნურა გაგვა, ნუ ინავღლი მაგას მაგად!
იგი მთვარე ჩემი იყო, მით მედების ცეცხლი მდაგად;
აწ გიამბობ, რათგან თავი გინდა ჩემად ამხანაგად”.

ფრიდონს ვუთხარ ყველაკაი ჩემი, თავსა გარდასრული;
მან მითსრა, თუ: “რას ვიტყოდი მოცთომილი გაბასრული!”
შენ, მაღალი ინდოთ მეფე, ჩემსა რადმე ხარ მოსრული,
სახელმწიფო საჯდომი და ტახტი გმართებს, სრაცა სრული”.

კვლაცა მითხრა: “ვისცა ღმერთი საროს მორჩსა ტანად უხებს,
მას ლახვარსა მოაშორვებს, თუცა პირველ გულსა უხებს,
იგი მოგვცემს წყალობასა მისსა, ზეცით მოგვიქუხებს,
ჭირსა ლხინად შეგვიცვალებს, არაოდეს შეგვაწუხებს”.

წამოვედით ნატირებნი, სრას დავსხედით თავის წინა;
ფრიდონს ვუთხარ: “ჩემი შემწე შენგან კიდე არავინ ა-,
ვითა ღმერთმან შენი მსგავსი სოფლად არა მოავლინა,
მაშა, რათგან შეგემეცენ, ამის მეტი რად რა მინა?

არ ავი გესვა მოყვარე, ჟამი თუ მომხვდეს ჟამისად,
ენა, გონება მახმარე გამოსარჩევლად ამისად:
რა მოვაგვარო, რა მიჯობს სალხენლად ჩემად და მისად?
თუ ვერას ვარგებ, ვიქმნები ვერ-დამყოვნელი წამისად”.

“Hearing this was to light up the flames that consumed me to blazes?
And in my frenzy I fell and abandoned myself to wailing.
I anointed myself with blood that flowed from my face as I tore it.
Woe! that the eyes of a stranger and not mine should have seen that cypress!

“Pridon was awed and astonished at my strange behaviour and frenzy.
Yet he was deeply moved and by pleadings strove to appease me.
Like an affectionate brother he soothed my unbearable anguish.
Pearls were the tears he shed and they mingled with mine as we wept.

“‘What have I said in my raving to have maddened you thus?’ asked Pridon.
Grieve not for that!’ I said, ‘though your words have lashed up my anguish.
She you have seen on the shore was the moon for whom I am burning.
Since you desire my friendship, then I shall tell you my story.’

“Then I related to Pridon all that had happened to me.
Forgive me a madman,’ he said,’ in speaking to you thus freely.
Why have you come before me, O mighty king of the Indians?
You should be sitting now on a throne of gold in a palace.

“’God, who has given to you the beautiful form of a cypress,
Will surely withdraw from your heart the fire-tipped lance that has pierced it.
God will grant us His mercy, thunder it down from Heaven.
He will turn your grief into joy; no more will we grieve and suffer.’

“Then we returned to the palace; we sat down and lamented together.
I said to him: ‘Except for you I have no one on earth to confide in.
Never, O peerless knight, has mortal set eyes on your rival.
Since I behold you, my brother, what more can I want or hope for?’

“You had no friend to confide in until the time when you met me.
Therefore I beg you to use your tongue and mind to assist me.
I need your counsel, my friend. Tell me how can I help her?
Alas, if I can do nothing, I shall not survive a moment.’

მან მითხრა: “ბედი ღმრთისაგან მიჯობსღა ამას რომელი?
მოსრულ ხარ ჩემად წყალობად მეფე ინდოეთს მჯდომელი;
მემცა რად ვიყავ ამისთვის მადლისა რასმე მნდომელი?
ერთი ვარ მონა მონებად წინაშე თქვენსა მდგომელი.

ესე ქალაქი გზა არის ნავთა, ყოველგნით მავალთა,
შემომკრეფელი ამბავთა უცხოთა რათმე მრავალთა;
აქა მოგვესმის ამბავი, შენ რომე დაუწვავ ალთა.
ნუთუ ქმნას ღმერთმან გარდახდა მაგ შენთა ჭირთა მრავალთა!

ჩვენ გავგზავნნეთ მენავენი, რომელთაცა კვლა უვლია,
მოგვინახონ იგი მთვარე, ვისთვის ჭირი არ გვაკლია;
მუნამდისცა მოიჭირვე, გონებამან არ დაგლია.
ყოლა ჭირი არ ეგების, თუ-მცა ლხინმან არ დასძლია”.

კაცნი იხმნა მასვე წამსა, ესე საქმე დავიურვეთ,
უბრძანა, თუ: “ნავებითა წადით, ზღვა-ზღვა მოიცურვეთ,
მოგვინახეთ, საყვარელსა მისსა მისთვის მოასურვეთ;
თავთა ჭირი უათასეთ, რადმც უშვიდეთ, რადმცა ურვეთ?”

აჩინნა კაცნი, სადაცა სადგურნი ნავთა სჩენოდეს;
უბრძანა: “ძებნეთ ყოველგან, რაცა ვის მისი გსმენოდეს”.
მოლოდნა მიჩნდა სალხინოდ, პატიჟნი მო-რე-მლხენოდეს,
უმისოდ ლხინი მინახავს, ამა დღისათვის მრცხვენოდეს!

ფრიდონ საჯდომნი დამიდგნა ადგილსა საპატრონოსა,
მითხრა, თუ: “მცთარ ვარ, აქამდის ვერ მივჰხვდი გასაგონოსა:
ხარ დიდი მეფე ინდოთა, რა ვით ვინ მოგაწონოსა!
ვინ არის კაცი, რომელმან თავი არ დაგამონოსა?!”

რას ვაგრძელებდე! მოვიდეს ყოვლგნით ამბვისა მბობელნი,
ცუდნი და ცუდთა ადგილთა თავისა დამაშრობელნი;
ვერა, ვერ ეცნა, ვერ იყვნეს ვერას ამბვისა მცნობელნი,
მე უფრო მდინდეს თვალთაგან კვლა ცრემლნი შეუშრობელნი.

“’What better fate,’ he said, ‘could I have from God than this?
You, the sovereign of India, have come to me as a friend.
Can I, possessing such joy, want greater joy than this?
I stand before you a slave, willing to serve and obey you.

Ships from all parts of the world come here to trade,’ said Pridon;
This city of mine Is also an emporium of foreign tidings.
Here perhaps we will find the balm to assuage your fire.
God grant the woes you endure pass away from you forever.

“‘Let us then send out at once, courageous and well-seasoned sailors
To seek and find that moon for whose sake we are burdened with sorrow.
Till they return be patient, let not your grief overwhelm you.
Grief cannot last for ever joy shall surely replace it.’

“Pridon, without losing time, summoned his men before him.
Go with your ships’, he commanded, ‘sail over seas and oceans.
Search for that maid and find her. Fulfil the desire of a lover.
Suffer afflictions, if need be, though they be more than a thousand.’

“Men were dispatched on horses, on mules, on foot and In vessels.
Leave no stone unturned. Go seek and find her,’ he ordered.
Waiting afforded me comfort. My pains seemed to quell and grow lighter.
I am ashamed of the joy I felt that day without her.

“Pridon set up a throne and made me sit on it as sovereign.
“Forgive me, O king, for being so bold with your highness,’ he begged me,
How can we please or surprise you, you the great king of the Indians?
Who is the man in this world who would not be your worshipping subject?”

“Why should I lengthen the story? Soon from all sides came the seekers.
Though they had journeyed everywhere and searched with unabated ardour,
Yet their endeavours were futile, for no tidings of her were discovered.
And as for me, once again undrying tears flowed profusely.

მე ფრიდონს ვუთხარ: “ესე დღე ვითა მესაზაროების,
ამისად მოწმად ღმერთი მყავს, სათქმელად მეუცხოების;
უშენოდ მყოფსა ღამე და დღეცა მესაღამოების,
დახსნილ ვარ ლხინსა ყოველსა, მით გული ჭირსა მოების.

მაშა მე მისსა ამბავსა რათგან აღარას მოველი,
ვეღარ ვიქმნები, გამიშვი, ვარ ფარმანისა მთხოველი!”
ფრიდონს რა ესმა, ატირდა, სისხლითა მუნ მორწყო ველი,
მითხრა, თუ: “ძმაო, დღესითგან ცუდ ჩემი ლხინი ყოველი!”

თუცა დია მოიჭირვეს, ვერცა ეგრე დამიჭირეს;
მისთა სპათა მუხლ-მოყრილთა თავი მათი ჩემ-კერძ ირეს,
მეხვეოდეს, მაკოცებდეს, ატირდეს და ამატირეს:
ნუ წახვალო, დაგაწამოთ, სიცოცხლეა ჩვენი ვირეს!

ეგრე ვუთხარ: “თქვენი გაყრა მეცა დია მეძნელების,
მაგრა ლხინი უმისოსა ჩემგან ძნელად გაიძლების;
ჩემსა ტყვესა ვერ გავსწირავ, თქვენცა დია გებრალების,
ნუვინ მიშლით, არ დავდგები, არცა ვისგან დამეშლების”.

მერმე ფრიდონ მოიყვანა, მიძღვნა ესე ჩემი ცხენი,
მითხრა: “ჰხედავ, პირი მზისა, თქვენ საროსა ეგეც ხენი,
ვიცი, მეტი არა გინდა, ძღვენნი რადმცა გავკიცხენი?
თვით ამანვე მოგაწონოს სახედრობა-სიფიცხენი”.

ფრიდონ გამომყვა, წავედით, ორთავე ცრემლნი ვღვარენით;
მუნ ერთმანერთსა ვაკოცეთ, ზახილით გავიყარენით.
სრულად ლაშქარნი მტიროდეს გულითა მართლად, არ ენით.
გაზრდილ-გამზრდელთა გაყრასა ჩვენ თავნი დავადარენით.

ფრიდონისით წამოსრულმან წავე ძებნად, კვლა ვიარე,
რომე არა არ დამირჩა ხმელთა ზედა, ზღვათა გარე,
მაგრა მისსა მნახავსაცა კაცსა ვერას შევეყარე;
გული სრულად გამიშმაგდა, თავი მხეცთა დავადარე.

“I said to Pridon: ‘This is for me a day of great sorrow.
I can find no words to express the pangs of the anguish I suffer.
Without you, beloved, day and night are alike – a funereal darkness.
Joy cast me off and my heart Is shackled, a slave to affliction.

“’Since all the hope has departed of ever finding my loved one,
Let me depart, for no longer can I tarry here in your castle.”
Pridon on hearing this wept and the field was watered with tears.
Brother,’ he said, ‘from this day all my joy shall be fraught with sorrow!”

“In vain did he try with entreaties and tears to dissuade me from going.
His armies came forth lamenting and on bended kness did me homage.
They kissed and embraced me and wept, made me weep loud as they pleaded:
Go not away, O King, let us suffer with you,’ they implored me.

“‘Parting from you’, I said, ‘is also grievous to me,
But I can feel no joy when absent from her whom I long for.
Even you have been moved in pity for her whom I cannot abandon.
Hinder me not, my brothers; nothing can prevent me from going!”

“Pridon led in his horse and said as he bowed low before me:
Take this. O sun-faced cypress, as token of love and of friendship.
Heedless it is of impediments and in speed and beauty unrivalled.
You will enjoy its temper, its impetuous rush and its swiftness.’

“Pridon accompanied me. We wept loud as we journeyed together.
Fondly we embraced each other, then with anguished groans we parted.
The armies lamented for me and their wail rose high up in heaven.
The pain of our parting was painful as the parting of son and of father.

“Bidding Pridon farewell I turned and hastened away.
I wandered alone in my quest over the face of the earth.
I met no man who had heard or ever beheld that maiden.
I roamed like a wild beast with my heart distracted and maddened.

ვთქვი, თუ: “ჩემგან აღარა ხამს სიარული, ცუდი ცურვა,
ნუთუ მხეცთა სიახლემან უკუმყაროს გულსა ურვა!”
მონათა და ამა ასმათს სიტყვა ვუთხარ შვიდი, თუ რვა:
“ვიცი, რომე დამირჯიხართ, დია გმართებს ჩემი მდურვა.

აწ წადით და მე დამაგდეთ, ეტერენით თავთა თქვენთა,
ნუღარ უჭვრეტთ ცრემლთა ცხელთა, თვალთა ჩემთათ მონადენთა!”
რა ესენი მოისმენდეს საუბართა ესოდენთა,
მითხრეს: “ჰაჲ-ჰაჲ, რასა ჰბრძანებ, ნუ მოასმენ ყურთა ჩვენთა!

უშენოსა ნუმცა ვნახავთ ნუ პატრონსა, ნუ უფალსა!
ნუთუ ღმერთმან არ გაგვყარნეს ცხენთა თქვენთა ნატერფალსა!
თქვენ გიჭვრეტდეთ საჭვრეტელსა შვენიერსა, სატურფალსა!”
თურე ბედი მოაღაფლებს კაცსა ეგზომ არ-ღაფალსა.

ვეღარ გავგზავნენ, სიტყვანი მესმნეს მონათა ჩემთანი,
მაგრა დავყარენ არენი მე კაცრიელთა თემთანი;
სახლად სამყოფნი მიმაჩნდეს თხათა და მათ ირემთანი.
გავიჭერ, სრულად დავტკეპნენ ქვე მინდორნი და ზე მთანი.

ესე ქვაბნი უკაცურნი ვპოვენ, დევთა შეეკაფნეს,
შემოვები, ამოვწყვიდენ, ყოლა ვერას ვერ მეხაფნეს,
მათ მონანი დამიხოცნეს, ჯაჭვნი ავად მოექაფნეს.
საწუთრომან დამაღრიჯა, ცქაფნი მისნი კვლა მეცქაფნეს.

აჰა, ძმაო, მაშინდითგან აქა ვარ და აქა ვკვდები;
ხელი მინდორს გავიჭრები, ზოგჯერ ვტირ და ზოგჯერ ვბნდები,
ესე ქალი არ დამაგდებს, – არს მისთვისვე ცეცხლ-ნადები, –
ჩემად ღონედ სიკვდილისა მეტსა არას არ ვეცდები!

რომე ვეფხი შვენიერი სახედ მისად დამისახავს,
ამად მიყვარს ტყავი მისი, კაბად ჩემად მომინახავს;
ესე ქალი შემიკერავს, ზოგჯერ სულთქვამს, ზოგჯერ ახავს;
რათგან თავი არ მომიკლავს, ხრმალი ცუდად მომიმახავს.

“I said to myself: ‘No more will I seek the places of mankind.
Perhaps if I roam with the beasts my heart may forget its sorrow.’
Thereat, though groaning in spirit, I said to my slaves and Asmat:
I have brought sorrow upon you; you have reason to murmur against me.

“’Go now, return to your homes, provide for yourselves,’ I told them.
Why should you suffer my woes and gaze on the flow of my tears?’
Hearing me say this they stood spell-bound and mute for a moment.
Then they exclaimed: ‘Alas! our ears cannot hear what you utter!

“’We wish for no other master to rule over us, O sovereign,
Keep us with you, your highness, sunder us not from your footsteps.
Even the bravest are made faint by the hand of Heaven.
Deprive us not of the joy of gazing upon your beauty.’

“So they remained with me sparing no pain to serve me.
We abandoned the places of man, found refuge in forests and caverns;
A fitting abode for me were the haunts of the stag and of goats.
Thus we roamed every plain and valley and the highest and wildest of mountains.

“Soon we carne to these caves hollowed out by the savage Devis.
Though they were fierce and irresistible I alone engaged and slew them,
But to my sorrow they killed my faithful slaves in the struggle.
III had they buckled their armour and fate poured more sorrow upon me

“Ever since then I am here and will remain till the end of my days.
Maddened I roam in the forests, worn out and faint from weeping.
Asmat is also consumed in hot fires and will not forsake me.
Nothing remains now for me but to spend all my life in these caverns

“Since a beautiful panther is portrayed to me as her image,
Therefore I love its skin which I keep with me as a garment.
Asmat unceasingly weeps as she brushes the skin or sews it.
Oh could I kill myself in vain is my broad sword whetted

მისსა ვერ იტყვის ქებასა ყოველი ბრძენთა ენები;
მას დაკარგულსა ვიგონებ მე, სიცოცხლისა მთმენები;
მას აქათ ვახლავ ნადირთა, თავსა მათებრვე მხსენები;
სხვად არას ვიაჯ ღმრთისაგან, ვარ სიკვდილისა მქენები”.

პირსა იცა, გაიხეთქა ღაწვი, ვარდი აახეწა,
ლალი ქარვად გარდაიქცა, ბროლი სრულად დაილეწა;
ავთანდილსცა ცრემლი წასდის წამწამთაგან ერთ-სახე, წა-;
მერმე ქალმან დაადუმა, მუხლ-მოყრილი შეეხვეწა.

ტარიელ უთხრა ავთანდილს, ასმათის დად სამებულმან:
“შენ ყველაკაი გაამე მე ვერას ვერ ამებულმან;
გიამბე ჩემი ამბავი სიცოცხლე-გაარმებულმან,
აწ წადი, ნახე შენი მზე ნახვისა მოჟამებულმან”.

ავთანდილ უთხრა: “მე შენი გაყრა არ მომეთმინების; .
თუ გაგეყრები, თვალთაგან ცრემლიცა დამედინების.
მართალსა გითხრობ, ამისი კადრება ნუ გეწყინების,
შენ ვისთვის ჰკვდები, მაგითა მას არა არ ელხინების.

რა აქიმი დასნეულდეს, რაზომ გინდა საქებარი,
მან სხვა უხმოს მკურნალი და მაჯაშისა შემტყობარი,
მას უამბოს, რაცა სჭირდეს სენი, ცეცხლთა მომდებარი:
სხვისა სხვამან უკეთ იცის სასარგებლო საუბარი.

რაცა გითხრა, მომისმინე, ბრძენი გეტყვი, არა ხელი:
ასი გმართებს გაგონება, არ გეყოფის, არ, ერთხელი;
კარგად ვერას ვერ მოივლენს კაცი აგრე გულ-ფიცხელი.
აწ მე მინდა ნახვა მისი, ვისგან დამწვავს ცეცხლი ცხელი.

იგი ვნახო, სიყვარული მისი ჩემთვის დავამტკიცო;
მოვახსენო, რაცა მეცნას, მეტი საქმე არა მიცო;
შენ გენუკევ, შემაჯერო, ღმერთი იღმრთო, ცაცა იცო,
ერთმანერთი არ გავწიროთ, მაფიცო და შემომფიცო.

“The tongues of the sages are powerless to praise or describe that maiden.
Though I am haunted by anguish yet her image is ever before me.
I have consorted with beasts and tm now myself like a madman.
I am a suitor of death, I ask nothing else of Heaven”.

Thereat he tore at the rose of his cheeks and rent it asunder.
Ruby was turned to dull amber, the crystal was shattered to fragments.
Avtandil wept and his tears dripped one by one from his lashes.
Asmat on bended knees endeavoured to smooth down his anguish.

Tariel calmed by the maid now said to Avtandil sighing:
“I have related to you all you have asked me to tell you.
I who can never find joy have pleased and fulfilled your desire.
Therefore go to your sun, the time has come for the meeting’.

Avtandil said: “Could my heart endure the pain of your absence?
If I am parted from you my tears will never cease flowing.
Verily, listen to me, be not wroth at my boldness, I beg you.
Would you bring joy to your loved one by dying alone in this cavern?

“However seasoned he is, whenever a doctor falls ill,
He calls another’ physician, skilled In the craft to cure him;
To him does he tell what onerous illness afflicts him.
He who is ill must seek the counsel and aid of another.

“Listen to what I say; I speak as a sage, not a madman.
Listen well to my words; think well of all I tell you.
A man so furious of heart. With passions like you can do nothing.
Now I must go to her for whose sake hot fires consume me.

“I shall relate what you told me, the whole of your marvelous story.
Give me your word before God not to abandon this cavern.
I beg you to swear and assure me by the light of your sun and by Heaven
To be true to your promise to me, true to our pledges of friendship.