გვერდი 2 – My Rustaveli

ვეფხისტყაოსანი

The Knight in the Panther's Skin

Example - example-example63-production კალიგრაფიული შრიფტი / Calligraphic font

ანდერძი ავთანდილისა როსტევან მეფის წინაშე

TESTAMENT OF AVTANDIL TO KING ROSTEVAN WHEN HE STOLE AWAY

დაჯდა წერად ანდერძისა, საბრალოსა საუბრისად:
“ჰე მეფეო, გავიპარე ძებნად ჩემგან საძებრისად!
ვერ დავდგები შეუყრელად ჩემთა ცეცხლთა მომდებრისად;
შემინდევ და წამატანე მოწყალება ღმრთეებრისად.

ვიცი, ბოლოდ არ დამიგმობ ამა ჩემსა განზრახულსა.
კაცი ბრძენი ვერ გასწირავს მოყვარესა მოყვარულსა;
მე სიტყვასა ერთსა გკადრებ, პლატონისგან სწავლა-თქმულსა:
“სიცრუე და ორპირობა ავნებს ხორცსა, მერმე სულსა”.

რათგან თავია სიცრუე ყოვლისა უბედობისა,
მე რად გავწირო მოყვარე, ძმა, უმტკიცესი ძმობისა?!
არა ვიქმ, ცოდნა რას მარგებს ფილასოფოსთა ბრძნობისა!
მით ვისწავლებით, მოგვეცეს შერთვა ზესთ მწყობრთა წყობისა.

წაგიკითხავს, სიყვარულსა მოციქულნი რაგვარ წერენ?
ვით იტყვიან, ვით აქებენ? ცან, ცნობანი მიაფერენ.
“სიყვარული აღგვამაღლებს”, ვით ეჟვანნი, ამას ჟღერენ,
შენ არ ჯერ ხარ, უსწავლელნი კაცნი ვითმცა შევაჯერენ!

ვინ დამბადა, შეძლებაცა მანვე მომცა ძლევად მტერთად,
ვინ არს ძალი უხილავი შემწედ ყოვლთა მიწიერთად,
ვინ საზღვარსა დაუსაზღვრებს, ზის უკვდავი ღმერთი ღმერთად,
იგი გაჰხდის წამის-ყოფით ერთსა ასად, ასსა ერთად.

რაცა ღმერთსა არა სწადდეს, არა საქმე არ იქმნების.
მზისა შუქთა ვერ-მჭვრეტელი ია ხმების, ვარდი ჭნების,
თვალთა ტურფა საჭვრეტელი ყველა რამე ეშვდინების;
მე ვით გავსძლო უმისობა, ან სიცოცხლე ვით მეთნების!

რაზომცა სწყრები, შემინდევ შეცვლა თქვენისა მცნებისა.
ძალი არ მქონდა ტყვე-ქმნილსა მე მაგისისა თნებისა;
აწ წასლვა იყო წამალი ჩემთა სახმილთა გზნებისა,
სადა გინდ ვიყო, რა მგამა, ყოფამცა მქონდა ნებისა!

Avtandil then sat down to write the testament of his wishes.
“O King”, he wrote, “I have left you to wander in search of the lost one.
I must find him or perish from the flames he has lit in my bosom.
Forgive me, O King, as a father who pardons his penitent children.

“You will not blame me for ever. you will perceive my dilemma.
Sages of old have taught us to honour the claims of friendship.
Permit me, O King, to recall to your mind the teaching of Plato:
Falseness and double-dealing are destroyers of body and soul’.

“Since the sin of deception is the source of our sorrows and troubles,
What shall avail me the lessons instilled by the wise in all ages,
Philosophy’s golden treasure, making us one with the angels,
If I abandon the friend who is dearer to me than a brother?

“The apostles have written of love, accounting it first of all virtues.
It is love that exalts our souls,’ this the refrain of their singing.
None knows this better than you, and if you should fail in discernment,
How can I hope to enlighten the ignorant man and the mocker?

“God has acknowledged His creature. My foes He has helped me to conquer.
He, the unseen and almighty, who has not forsaken His children,
He, the immortal Creator, directing the earth In its orbit,
To Him is a hundred as one, and one Is to him as a hundred.

“What the Almighty decrees not, no mortal can force into being,
The rose and the violet must wither, deprived of the life-gIving sunlight.
Beauty was sent among mortals for the eye to dIscern and rejoice in.
How can I live in his absence? How can I savour life’s pleasure?

“Have no wrath for your servant, for failing to do your commandment.
I was enthralled, I was helpless, my sole cure lay in departure.
Nothing else could heal my distemper, extinguish the flames in my bosom.
I care not what may befall me, I cleave to my freedom only.

ვეფხისტყაოსანი

The Knight in the Panther's Skin

Example - example-example63-production კალიგრაფიული შრიფტი / Calligraphic font

არას გარგებს სიმძიმილი, უსარგებლო ცრემლთა დენა;
არ გარდავა გარდუვალად მომავალი საქმე ზენა;
წესი არის მამაცისა მოჭირვება, ჭირთა თმენა,
არვის ძალ-უც ხორციელსა განგებისა გარდავლენა.

რაცა ღმერთსა გაუგია თავსა ჩემსა გარდასავლად,
გარდამხდეს და შემოვიქცე, აღარ დამრჩეს გული ავლად;
თქვენვე გნახნე მხიარულნი დიდებით და დავლა-მრავლად;
მას რა ვარგო, დიდებად და კმარის ესე ჩემად დავლად.

მეფეო, ესე თათბირი, მომკალ, ვინ დამიწუნოსა!
მეფეო, ნუთუ წასლვამან თქვენ ჩემმან დაგაჭმუნოსა?
ვერ ვეცრუვები, ვერ ვუზამ საქმესა საძაბუნოსა,
პირის-პირ მარცხვენს, ორნივე მივალთ მას საუკუნოსა.

არ-დავიწყება მოყვრისა აროდეს გვიზამს ზიანსა;
ვჰგმობ კაცსა აუგიანსა, ცრუსა და ღალატიანსა!
ვერ ვეცრუვები, ვერ ვუზამ მას ხელმწიფესა მზიანსა.
რა უარეა მამაცსა სულ-დიდსა, წასლვა-გვიანსა!

რა უარეა მამაცსა ომშიგან პირის მხმეჭელსა,
შემდრკალსა, შეშინებულსა და სიკვდილისა მეჭველსა!
კაცი ჯაბანი რითა სჯობს დიაცსა ქსლისა მბეჭელსა?
სჯობს სახელისა მოხვეჭა ყოველსა მოსახვეჭელსა!

ვერ დაიჭირავს სიკვდილსა გზა ვიწრო, ვერცა კლდოვანი;
მისგან გასწორდეს ყოველი, სუსტი და ძალ-გულოვანი;
ბოლოდ შეყარნეს მიწამან ერთგან მოყმე და მხცოვანი.
სჯობს სიცოცხლესა ნაზრახსა სიკვდილი სახელოვანი!

მერმე ვიშიშვი, მეფეო, თქვენდა კადრებად ამისად:
სცთების და სცთების, სიკვდილსა ვინ არ მოელის წამისად;
მოვა შემყრელი ყოველთა ერთგან დღისა და ღამისად,
თუ ვერა გნახე ცოცხალმან, სიცოცხლე გქონდეს ჟამისად.

“Sadness and weeping avail not, vain is our bitter repining,
Destiny Is not evaded, no man can cheat the Almighty.
We are born to sorrow and struggle, anguish is every man’s portion.
Therefore bewail no longer the Creator’s immutable rulings.

“The fate the Almighty bequeaths me I receive with unmurmuring submission,
I shall return as the phoenix springs from its funeral ashes.
May I find you rejoicing, ever more rich and majestic.
For me, to have served my friend is the sole reward I desire.

“You have heard my decision, O Ruler! Slay me, if such is your pleasure!
I know my departure offends you, I grieve to incur your displeasure,
But I was not bred for a coward, I cannot be false to a brother.
He would look in my face and shame me, when we meet in the great Hereafter.

“Has ever a man been injured for keeping his faith with his brother?
What is more vile than a traitor, who pledges his word and forswears it?
I cannot be false to my friend, no, not for the mightiest monarch!
I cannot be tardy and grudging, once I have given my promise.

“The man who goes forth to battle with countenance heavy and downcast,
Shirking the bloody encounter, shrinking from death and disaster,
a creature, wretched and weak. Let him weave at the loom amongst women.
The valorous knight craves glory, he cares little for booty.

“Death finds his way unimpeded, be the path narrow or rocky;
He smites the hero and coward, the youth and the aged together,
None may delay when he summons, all must unite in the tomb,
Better a glorious death, than life dragged out in dishonour.

“In fear and trembling, O King, I offer my only petition.
He is mistaken who thinks that death is not lying in wait
Day and night for us all. If I should see you no longer.
My life will be naught until I lay down my existence.

ვეფხისტყაოსანი

The Knight in the Panther's Skin

Example - example-example63-production კალიგრაფიული შრიფტი / Calligraphic font

თუ საწუთრომან დამამხოს, ყოველთა დამამხობელმან,
ღარიბი მოვკვდე ღარიბად, ვერ დამიტიროს მშობელმან,
ვეღარ შემსუდრონ დაზრდილთა და ვერცა მისანდობელმან, –
მუნ შემიწყალოს თქვენმანვე გულმან მოწყალე-მლმობელმან.

მაქვს საქონელი ურიცხვი, ვერვისგან ანაწონები,
მიეც გლახაკთა საჭურჭლე, ათავისუფლე მონები,
შენ დაამდიდრე ყოველი ობოლი, არას მქონები:
მიღვწიან, მომიგონებენ, დამლოცვენ, მოვეგონები.

რაცა თქვენთვის არ ვარგ იყოს საჭურჭლესა დასადებლად,
მიეც ზოგი ხანაგათა, ზოგი ხიდთა ასაგებლად;
ნურა ნუ გშურს საქონელი ჩემი ჩემთვის წასაგებლად!
შენგან კიდე არვინ მივის ცეცხლთა ცხელთა დამავსებლად.

ამას იქით ჩემგან ჩემი ამბავიცა არ გეცნევის,
ამად გვედრებ სულსა ჩემსა, წიგნი გკადრებს, არ გეთნევის,
არას არგებს, ეშმაკისა საქმეთაგან დაეძლევის,
შემინდევ და შემივედრე, მკვდარსა რაღა გარდმეხდევის!

გვედრებ, მეფეო, შერმადინს, მონასა ჩემსა რჩეულსა, –
ნაკად აქვს ჭირი სამისოდ ამ წელიწადსა წლეულსა, –
ნუგეშინის-ეც წყალობით, ჩემგან წყალობა-ჩვეულსა,
ნუ დაადინებ თვალთაგან ცრემლსა, სისხლითა ფრქვეულსა.

გასრულდა ჩემი ანდერძი, ჩემგან ნაწერი ხელითა.
აჰა, გამზრდელო, მოგშორდი, წავე გულითა ხელითა!
ნუ სჭმუნავთ ჩემთვის მეფენი, ნუ ხართ მოსილნი ბნელითა,
სუფევითამც ხართ თავითა, მტერთაგან საკრძალველითა!”

მისცა ანდერძი შერმადინს, რა გაათავა წერითა,
უთხრა: “ჰკადრეო მეფესა საქმითა მეცნიერითა,
შენ დაგამეტებს ვერავინ მსახურებითა ვერითა”.
მოეხვია და ატირდა ცრემლითა სისხლთა ფერითა.

“If I should die on my journey, then let me fall by the wayside,
Wretched, unmourned, unshrouded, forgotten by all who have loved me.
Yet, when you hear I am gone, let not your mercy forsake me.
Drop but a tear for the traveller, remember my humble entreaty.

“Countiess are my possessions, none has measured their value,
Spread them among the poor, free the slaves of my household.
Give to the penniless orphan, give to the weak and the ailing,
Then I shall be remembered and blessed by those I have succoured.

“AlI that is deemed unworthy of a place in your kingly storehouse,
Use for the building of bridges, of homes for the homeless orphan.
Let not your hand be sparing, freely distribute my treasure,
There is none other but you to assuage the flames that consume me.

“Tidings of me will not reach you; I commit my soul to your mercy.
True are the words of my letter, I would not dissemble or flatter,
The Evil One shall not seduce me, I will resist his temptations.
Pray for me, then, and forgive me. For if I perish, I perish.

“Shermadin merits your favour, he, the best-loved of my vassals,
Do not increase his afflictions, do not bring tears to his eyelids.
The year of his grief will be lengthened, for remember, is this not leap-year?
Therefore, O King, console him; comfort him while I am absent.

“This is the will I bequeath you, with my own hand it is written.
Guide of my youth, I leave you, though my heart is sore with contrition,
Let not the sovereigns bewail me, do not be clad in dejection,
But be majestic in power, so that your enemies tremble”.

Avtandil wrote no more, to Shermadin handed the paper,
Bidding him choose a moment to convey his will to the monarch.
“I trust it to you, he told him, “for none can excel you in service”.
Then they embraced one another, blood with their tears commingling.