მათ ლაშქართაგან სამასნი კარგნი მოყმენი, ქველანი,
თანა წამომყვეს, წა-ცა-ვე, დავყარენ სპანი ყველანი,
დავჰვედრე: “სადა მე მევლოს, ვლენით იგივე ველანი,
ახლოს მომდევდით, მიშველეთ, გიხმობ, თუ მინდეს შველანი”.

სამ დღე ვიარე, მემთხვია სხვა კაცი მისვე ხანისა.
კვლა ეძღვნა უცხო მრავალი შესამოსელი ტანისა,
ებრძანა: “მწადსო სიახლე შენ ლაღისა და ჯანისა,
რა შეგეყარო, მაშინ სცნა შენ ძღვნობა ამისთანისა”.

კვლაცა ეთქვა: “მართალია ეზომ ჩემი მონახსენი,
მე თვით წინა მოგეგებვი, მესწრაფების ნახვა შენი”.
მოვახსენე: “დია, ღმერთო, ბრძანება ვქმენ მეცა თქვენი,
ტკბილად ვნახოთ ერთმანერთი, ვიყვნეთ ვითა მამა-ძენი”.

მუნით წასრული ჩამოვხე ტევრისა რასმე კიდესა;
კვლა მოციქულნი მოვიდეს, სალამად არ დამრიდესა;
წინა ტურფათა ტაიჭთა ძღვნად ჩემთვის მოზიდვიდესა:
შენსა ნახვასა მეფენი, – თქვეს, – მართლად ინატრიდესა.

მითხრეს: “მეფე მოგახსენებს, მეცა შენ კერძ ვიარები,
სახლით ჩემით წამოსრული ხვალე ადრე შეგეყრები”.
მოციქულნი დავაყენენ, ხარგა დავდგი, არ მაზრები,
მეტად ამოდ ვუალერსე, ერთგან დაწვეს ვით მაყრები.

კარგი საქმე კაცსა ზედა აზომ თურე არ წახდების:
ერთი კაცი უკმო-რე-სწყდა, მოდგა, მალვით მეუბნების:
“დიდი მაცო თქვენი ვალი, ჩემგან ძნელად გარდიხდების,
გაწირვა და დავიწყება ჩემგან შენი არ იქმნების.

მე მამისა თქვენისაგან ვარ ცოტაი განაზარდი.
თქვენი მესმა საღალატო, საცნობელად გამოვვარდი;
მკვდარი მიმძიმ სანახავად ტანი მჭევრი, პირი ვარდი,
ყველასავე მოგახსენებ, გამიგონე, დამიწყნარდი.

Mit mir nahm ich wackre Streiter, nur dreihundert an der Zahl.
Ich verließ das Heer, ritt vorwärts mit den Mannen meiner Wahl.
Doch dem Heer befahl ich: ‚Hurtig, folgt uns über Berg und Tal!
Seid zur Hand! Wenn’s not tut, ruf ich. Dreingefahren allzumal!‘

Und ins Land gehn noch drei Tage. Wieder kommt ein Mann vom Khan.
Wieder Spenden: Prunkgewänder, goldner Burnus, Perlkaftan.
Spricht: ‚Ramaz will seinen stolzen, mächtigen Gast bei sich empfahn.
Neue Prachtgeschenke warten, Amirbar von Hindustan!‘

Noch ein Nachwort läßt er folgen: ‚Meine Wahrheit kennt kein Hehl!
Selber eil ich Euch entgegen, dien Euch treulich, ohne Fehl.‘
Ich nun laß ihm Antwort melden: ‚Euer Wunsch ist mir Befehl.
Will Euch nahn: ein Sohn dem Vater, traut gesellt mit Leib und Seel!‘

Ich hielt Rast am Rand der Wälder; lag im Kreise der Begleiter.
Nochmals nahten, sich verneigend, von Ramaz mir Meldereiter.
Berberhengste sandte er mir; solche züchtete kein zweiter.
Ließ mir sagen: ‚Wir erwarten Euer Kommen festlich-heiter.

Unser Khan ist aufgebrochen‘, hieß es weiter, ‚euretwegen.
Hat bereits sein Schloß verlassen, kommt Euch morgen früh entgegen.‘
Nicht im Zelt, im Teppichschlößchen ließ ich die Gesandten pflegen.
Sah sie dann wie Brautfestknechte sich zum Schlaf zusammenlegen.

Nie versagen gute Menschen treu Entgelt für gute Tat.
Nachts ist einer von den Boten mir mit Kniefall scheu genaht:
‚Bin in Eurer Schuld auf ewig für erwiesne Gunst und Gnad.
Nie vergeß ich Euch, Wohltäter, übe nie an Euch Verrat.

Ich, von Kind auf Eures Vaters Zögling fast und Pflegekind,
ich vernahm von Arg und Frevel, die gen Euch im Anzug sind.
Eilte her, um zu vereiteln, daß der Rose Herzblut rinnt.
Hört geduldig Wink und Warnung, daß ich rechte Worte find.

რომე ცუდად არ მოჰღორდე, ისი კაცნი გღალატობენ,
ერთგან შენთვის დამალულნი სპანი ასჯერ ათასობენ;
კვლა სხვაგან გითქს სამი ბევრი, ასრე ფიცხლად მით გიხმობენ,
აწვე თავსა არ ეწევი, ფათერაკსა შეგასწრობენ.

მეფე ცოტათ მოგეგებვის, ვის მჭვრეტნი ვერ გელევიან;
მალვით ჩაიცმენ აბჯარსა, მიენდო, მით გეთნევიან;
კვამლსა შეიქმენ, ლაშქარნი ყოველგნით მოგეხვევიან.
რა ერთსა გცემდენ ათასნი, ეგრეცა მოგერევიან”.

მას კაცსა ამოდ ვეუბენ და მადლსა გარდვიხდიდია:
“რომე არ მოვკვდე, შემოგზღო, შენ ამას ინატრიდია;
აწ ამხანაგთა არ გიგრძნან, წადი, მათ თანა ვლიდია,
თუ დაგივიწყო, უთუოდ მემცა ვარ განაკიდია!”

არვის გავანდევ სულ-დგმულსა, დავმალე ვითა ჭორია.
რაცა იქმნების, იქმნების, ყოვლი თათბირი სწორია!
მაგრა სპათაკენ გავგზავნე კაცი, გზა თუცა შორია,
შევსთვალე: “ფიცხლად წამოდით, მოგრაგნეთ მთა და გორია”.

მე დილასა მოციქულთა სიტყვა ტკბილი შევუთვალე:
რამაზს ჰკადრეთ: მოგეგებვი, მოდი, მოვალ მეცა მალე.
ნახევარ დღე სხვა ვიარე, ჭირსა თავი არ ვაკრძალე.
განგებაა, დღესცა მომკლავს, ქვემცა სადა დავიმალე?!

ქედსა რასმე გარდავადეგ, მინდორს მტვერი დავინახე;
ვთქვი, თუ: “მოვა რამაზ მეფე; ჩემთვის უდგამს თუცა მახე,
ჩემი გაჰკვეთს ხორცსა მათსა ხრმალი ბასრი, შუბი ვახე”.
მაშინ ვუთხარ სპათა ჩემთა, სახე დიდი დავუსახე.

ვთქვი, თუ: “ძმანო, ისი კაცნი ჩვენ ღალატსა გვიდგებიან,
მკლავთა თქვენთა სიმაგრენი ამისთვისმცა რად დალბიან?
ვინცა მოკვდეს მეფეთათვის, სულნი მათნი ზეცას რბიან.
აწ შევებნეთ ხატაელთა, ხრმალნი ცუდად რას გვაბიან?”

Laßt Euch, Herr, nicht überraschen! Jene sinnen auf Gewalt!
Dort, mit hunderttausend Kriegern, liegen sie im Hinterhalt.
Dreißigtausend harren abseits. Drum begehrt man Euch so bald.
Bannt Ihr nicht den Anschlag, seh ich, wie Ihr ihm zum Opfer fallt!

Huldvoll wird der Khan Euch grüßen (prächtig seid Ihr anzuschaun!),
wird Euch schöntun, aber heimlich geht ein Rüsten und Geraun.
Seine Rotte harrt des Zeichens: steigt der Rauch zum Himmel braun.
Einer gegen viele Tausend: klar, daß sie Euch niederhaun.‘

Freundlich sprach ich mit dem Manne und erwies ihm meinen Dank:
‚Wenn ich nun am Leben bleibe, glaub mir, lohn ich’s dir noch lang.
Geh, laß jene nur nichts merken; sei um mein Geschick nicht bang.
Sollte ich dich je vergessen, heißt’s, daß ich zu Grabe sank.‘

Keinem sagte ich ein Wörtchen, als ob all dies Unsinn sei.
Was da kommen mag, das komme; wenig hilft uns Rederei.
Doch den besten Boten sandt ich flugs zum Heer, zur Reiterei:
‚Über Berg und Tal, ihr Mannen, rast, so rasch ihr könnt, herbei!‘

Freundschaftlich am frühen Morgen gab den Läufern ich Bescheid:
‚Khan Ramaz, brich auf, ich komme dir entgegen, sei bereit.‘
Noch bis Mittag ritt ich weiter, sorglos, wie in Sicherheit.
Das Verhängnis, ob man’s meidet, sucht und trifft uns jederzeit.

Bald bestieg ich einen Hügel, sah: hoch stand der Staub im Feld.
Sprach: ‚Ramaz ist aufgebrochen, hat die Netze rings gestellt.
Wenn ich Schwert und Speer gebrauche, sinkt der Feind, wie Holz zerspellt.‘
Ließ nun meine Mannen wissen, daß der Khan uns überfällt.

‚Brüder!‘ rief ich, ‚der Chatajer lockt uns tückisch in die Falle.
Sollte unsre Hand erlahmen? Nie! Das wißt und fühlt ihr alle.
Wißt auch, daß, wer treu sich opfert, als ein Held zum Himmel walle.
Schlagt den Feind! Umsonst nicht tragt ihr Schwerter an der Gürtelschnalle!‘

ვუბრძანე ჩაცმა აბჯრისა ლაღმან სიტყვითა ხაფითა;
დავეკაზმენით საომრად ჯაჭვ-ჯავშანითა, ქაფითა;
რაზმი დავაწყევ, მივჰმართე, წავე დიდითა სწრაფითა,
მას დღესა ჩემი მებრძოლი ჩემმანვე ხრმალმან დაფითა.

მივეახლენით, შეგვატყვეს მათ ტანსა აბჯარ-ცმულობა;
კაცი მოვიდა, მომართვა მეფისა მოციქულობა;
ეთქვა, თუ: “ჟამად გვაჩნია ჩვენ თქვენი არ-ორგულობა,
აბჯრითა გხედავთ, შეგვქმნია აწ ამად გულ-ნაკლულობა”.

შევსთვალე, თუ: “მეცა ვიცი, რაცა ჩემთვის გაგიგია;
თქვენ რასაცა სთათბირობდით, არ იქმნების, არ, იგია!
ბრძანეთ, მოდით, შემებენით, ვითა წესი და რიგია,
მეცა თქვენად დასახოცლად ხელი ხრმალსა დამიგია”.

რა მივიდა მოციქული, კვლამცა რადღა გამოგზავნეს!
კვამლი შექმნეს ლაშქართათვის, დამალული გაამჟღავნეს;
სამალავით გამოვიდეს, თავნი ორგნით აქარავნეს,
შექმნეს რაზმი მრავალკეცი, თუცა, ღმერთო, ვერა მავნეს.

შუბი ვსთხოვე, ხელი ჩავყავ მუზარადის დასარქმელად;
საომარად ატეხილი ვიყავ მათად გამტეხელად;
ერთსა წავსწყდი უტევანსა, წავგრძელდი და წავე გრძელად.
მათ ურიცხვი რაზმი ეწყო, წყნარად დგეს და აუშლელად.

ახლოს მივე, შემომხედნეს, “შმაგიაო”, ესე თქვესა.
მუნ მივჰმართე მკლავ-მაგარმან, სად უფროსი ჯარი დგესა;
კაცს შუბი ვჰკარ, ცხენი დავეც, მართ ორნივე მიჰხდეს მზესა,
შუბი გატყდა, ხელი ჩავყავ, ვაქებ, ხრმალო, ვინცა გლესა!

შიგან ასრე გავერივე, გნოლის ჯოგსა ვითა ქორი,
კაცი კაცსა შემოვსტყორცე, ცხენ-კაცისა დავდგი გორი;
კაცი, ჩემგან განატყორცი, ბრუნავს ვითა ტანაჯორი,
ერთობ სრულად ამოვწყვიდე წინა კერძი რაზმი ორი.

Ich befahl: ‚In Helm und Harnisch!‘, daß das Echo dröhnt und schrillt.
Alle rüsteten zum Treffen, nahmen Panzerhemd und Schild.
Formten Reih und Glied. Ich führte rasch die Truppen ins Gefild.
An dem Tage hieb ich Feinde nieder wie des Waldes Wild.

Näher kommend sah der Feind uns wohlgerüstet, ganz in Stahl.
Und Ramaz, der Falsche, sandte seinen Mittler noch einmal:
‚Euer Wortbruch, fehl am Platze, wer auch immer ihn empfahl,
daß wir Euch in Waffen sehen, schafft uns Bitternis und Qual.‘

‚Treubruch, weiß ich, sinnt Ihr selber‘, gebe ich dem Khan zurücke.
‚Doch versagt bleibt die Erfüllung Euerm schwarzen Bubenstücke.
Gebt Befehl zur Schlacht, wie’s Brauch ist: offner Kampf und keine Tücke.
Kommt und kämpft! Mein Schwert begehrt Euch, das ich blank zum Streiche zücke!‘

Als ihr Bote wiederkehrte, sandten sie ihn nicht mehr aus.
Ihren Kampfplan kundzugeben, wölkten sie Rauchfahnen kraus.
Aus dem Hinterhalt zwei Haufen rückten an zum harten Strauß,
dichtgereiht. Gottlob, sie waren mir kein Fallstrick und kein Graus.

Ich ergriff den Speer und stülpte mir den Helm auf mit der Linken.
Kampflust loderte: der Unhold sollte vor mir staubwärts sinken.
Weit voran ritt ich den Mannen, spornte meinen Hengst, den flinken,
sah vor mir gescharte Haufen stehn und finstre Augen blinken.

Für besessen hielt der Feind mich; vorwärts saust ich unversehrt.
Schlug mich durch zum Hauptgeschwader, starken Arms und wohlbewehrt.
Stach noch einen Kerl vom Sattel, beide stürzten, Mann und Pferd.
Doch mein Speer zerbrach. Gesegnet, wer mir schliff mein gutes Schwert!

Wie im Rebhuhnschwarm ein Habicht, räumt ich unter ihnen auf,
schlug die Reiter samt den Rossen, türmte Leiber hoch zuhauf.
Huf und Sohlen sah ich wirbeln über meines Helmes Knauf.
Zwei Kohorten fegt ich nieder. Härter wurde das Gerauf.

ერთობილნი მომეხვივნეს, მგრგვლივ შეიქმნა ომი დიდი;
ვჰკრი რასაცა, ვერ დამიდგნის, სისხლსა მჩქეფრსა აღმოვჰღვრიდი;
ცხენსა კაცი გაკვეთილი მანდიკურად გარდავჰკიდი.
სითცა ვიყვი, გამექციან, მათ შექმნიან ჩემი რიდი.

საღამო-ჟამ დაიზახნა ქედით მათმან დარაჯამან:
“ნუღარა სდგათ, წაედითო, კვლა მოგვხედნა რისხვით ცამან:
მოვა მტვერი საშინელი, შეგვაშინა ამად ამან,
ნუთუ სრულად ამოგვწყვიდნეს უთვალავმან, ბევრმან სპამან”.

ჩემნი ლაშქარნი, რომელნი წამომეტანნეს მე არა,
რა ეცნა, წამოსრულიყვნეს, ღამე-წამორთვით ეარა;
ვერ დაიტევდა მინდორი და არე მთათა ეარა,
გამოჩნდეს, სცემდეს ტაბლაკსა, ბუკმან ხმა გააზეარა.

იგი ნახეს, გასაქცევლად გაემართნეს, შევჰკივლენით;
ველნი, ჩვენგან ნაომარნი, ომითავე გარდავვლენით.
რამაზ მეფე ჩამოვაგდე, ერთმანერთსა გავეხრმლენით,
მისნი სპანი ყველაკანი დავიპყრენით, არ მოვკლენით.

უკანანიცა ლაშქარნი მოესწრნეს მათ გაქცეულთა,
დაუწყეს პყრობა, ჩამოყრა შეშინებულთა, ძლეულთა;
ძილისა მიჰხვდა ნაცვალი ძილ-მკრთალთა, ღამე-თეულთა,
ტყვეთა მრთელთაცა არ აკლდა კვნესა, მართ ვითა სნეულთა.

მას ადგილსა ნაომარსა გარდავხედით მოსვენებად.
ხელსა ხრმლითა დავეკოდე, წყლულად მაჩნდა, არ-ნაღებად;
ჩემნი სპანი მოვიდიან საჭვრეტლად და ჩემად ქებად,
ვერ იტყვიან ვერ მიმხვდარნი ქებასაცა მოხსენებად.

ერთსა კაცსა ეყოფოდეს, დიდებანი რომე მჭირდეს;
ზოგთა შორით დამლოციან, ზოგნი კოცნად გამიპირდეს;
რომელთაცა გავეზარდე, დიდებულნი ამიტირდეს,
ჩემგან ხრმლითა განაკვეთი ნახეს, მეტად გაუკვირდეს.

Eine Menschenwand bestürzt mich, heiß entbrennt ringsum die Schlacht.
Blut, aufschäumend, fließt zu Strömen, wo mein Schwertstreich niederkracht.
Von den Sätteln hangen Leichen quer wie Säcke: grause Fracht!
Wo ich dreinfahr, stiebt die Rotte. Schaudernd wird mir Platz gemacht.

Abend war’s. Da rief die Wache, die auf steilem Hügel stand:
‚Weicht zurück! Seht hin: der Himmel hat sich von uns abgewandt.
Säulen Staubes, wie Gewitter, steigen drohend übers Land.
Indiens Hauptmacht, unabsehbar –! Flieht, eh sie euch übermannt!‘

Ja, das waren meine Scharen, sprungbereite Hintersassen,
Tag und Nacht trug sie die Eile, um mich nicht im Stich zu lassen.
Weder Berg noch Täler konnten ihre Menschenbrandung fassen.
Ihre Pauken und Posaunen machten unsern Feind erblassen.

Nun, da er mein Heer erblickte, wild ergriff er da die Flucht.
Wir – ihm nach! Durchs ganze Schlachtfeld. Drängten ihn durch Tal und Schlucht.
Hier Ramaz! Vom Sattel nieder schlug ihn meines Hiebes Wucht.
Seine Mannen, seine Rosse nahm ich in Gewahr und Zucht.

Unsre Nachhut fing die Reste; nicht gelang die Flucht den Flüchtern.
Hart erfaßt und hingeworfen, wurden auch die Kühnsten schüchtern.
Den Schlaflosen schien’s ein Alptraum, den Betäubten ein Ernüchtern.
Selbst die Heilgebliebnen brüllten, offnen Mauls, mit Schreckgesichtern.

Ich saß ab, und auf der Walstatt ließ ich rasten Roß und Mann.
Arg war ich am Arm verwundet, daß das Blut vom Ärmel rann.
Schon umringten mich die Krieger, staunten mich als Wunder an,
schwiegen wie die fromme Ehrfurcht, die nicht Worte finden kann.

Mich zu rühmen, mir zu schmeicheln, kamen meine Ritter her.
Man umarmt und lobt mich segnend, man erweist mir alle Ehr.
Tiefbewegt sind meine Lehrer, denken ihrer guten Lehr.
Alles wundert sich der Wunden, die ich schlug mit Schwert und Speer.

გავგზავნენ ყოვლგან ლაშქარნი, ალაფი ავაღებინე,
ერთობ სავსენი მოვიდეს, თავიცა ვალაღებინე,
სისხლთა მებრძოლთა ჩემთასა მინდორი შევაღებინე,
არ ვჰბრძოლე, კარი ქალაქთა უომრად გავაღებინე.

რამაზს ვარქვი: “შემიგნია საქმე შენი სამუხთალე,
აწ ეგრეცა შეპყრობილმან თავი გამოიმართალე,
სიმაგრეთა ნუ ამაგრებ, ყველა ხელთა მომათვალე,
თვარა შენი შეცოდება მემცა ზედა რად წავსთვალე?”

რამაზ მითხრა: “აღარაა ამის მეტი ჩემი ღონე,
ერთი ჩემი დიდებული მომეც, ზედა მაპატრონე,
ციხოვანთა გავუგზავნო, საუბარი გამიგონე,
ხელთა მოგცემ ყველაკასა, განაღამცა შენ გაქონე!”

მივეც ერთი დიდებული, თანა სპანი წავატანენ,
ციხოვანნი ერთობილნი ჩემს წინაშე მოვიყვანენ,
ხელთა მომცეს სიმაგრენი, ომნი ასრე შევანანენ,
საჭურჭლენი სიმრავლითა რასმცა ვითა დავაგვანენ!

მაშინღა შევე ხატაეთს მოვლად და მოსათვალავად;
კლიტენი საჭურჭლეთანი მომართვნეს დაუმალავად;
ქვეყანა ჩავსხი, ვუბრძანე: “იყვენით თქვენ უკრძალავად,
მზემან არ დაგწვენ, იცოდით, დაგყარენ გაუგვალავად”.

საჭურჭლენი გარდავნახენ თავის/თავის, კიდით-კიდე;
უცხო ფერთა საჭურჭლეთა, დავშვრები, თუ მოვსთვალვიდე;
ერთგან ვნახე საკვირველი ყაბაჩა და ერთი რიდე,
თუმცა ნახე, სახელისა ცოდნასაცა ინატრიდე.

ვერა შევიგენ, რა იყო, ანუ ნაქმარი რაულად!
ვისცა ვუჩვენი, უკვირდის, ღმრთისაგან თქვის სასწაულად;
არცა ლარულად ჰგდებოდა მას ქსელი, არც ორხაულად;
სიმტკიცე ჰგვანდა ნაჭედსა, ვთქვი ცეცხლთა შენართაულად.

Zoll und Zins zu holen, sandt ich meine Scharen allerorten.
Und mit Beute reich beladen kehrten wieder die Kohorten.
Manche, die mein Blut begehrten, mußten selbst verbluten dorten.
Ohne Schwertstreich zwang ich Burgen, aufzusperren Tor und Pforten.

‚Dich, Ramaz‘, sprach ich, ‚erkenn ich in Betrug und üblen Ränken.
Rechenschaft gib mir, Gefangner, soll ich dir das Leben schenken?
Laß mir alle Vesten auftun und vor mir die Fahnen senken.
Gib Befehl zur Waffenstreckung, sonst muß ich dir’s arg verdenken.‘

Drauf Ramaz: ‚Sieh mich gefügig. Bin mit meiner Macht am Ende.
Gib mir einen meiner Edlen, daß ich den Befehl entsende
meinen festen Plätzen: Endet alle Wehr und Widerstände! –
Denn ich leg mein Land und Szepter, Tariel, heut in deine Hände.‘

Ich willfahrte ihm, doch ließ ich seinen Sendling wohl begleiten.
Seine Burghauptleute nahten. Wie sie scheu sich vor mir reihten,
ward ich Herr im Land; nun litten sie des Krieges bittre Seiten.
Ich, der Sieger, sah den Sieg nun seine Schätze vor mich breiten.

Jetzt erst brach ich auf, zu sichten des Chatajerlandes Kreis.
Der Schatzkammern Schlüssel brachten Edle mir als Siegespreis.
Doch den Bürgern bot ich Frieden: ‚Wohnt und schafft gewohnterweis.
Will euch nicht als Sonne sengen; euch ist ohnehin recht heiß.‘

Ich durchforschte die Gewölbe, voll von wunderbaren Schätzen
(ihre Schönheit euch zu schildern, hieß die Zunge müde hetzen);
fand ein Fabelkleid samt Kopfputz, Fürstenaugen dran zu letzen –
wer es ansah, wollt es preisen, es in Worte übersetzen.

Ich begriff nicht, welch Gewebe, welche Art von seltnen Stoffen;
zeigte Kundigen den Zauber. ‚Gottes Wunder!‘ hieß es offen.
Maschenlos, nicht Schuß noch Kette, nie gesehn, unübertroffen:
wie gestählt, ein Feingeschmeide, dran Gestirne niedertroffen.